http://awenakurd.loxblog.com/ always

صنایع آلومنیوم
پیش بینی

ئاوێنه ماڵپه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری فه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رهه نگ و هونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری کوردی

google
گوگلي کوردي
NOW
اين وبلاگ را صفحه خانگي خود كنيد! ذخيره كردن صفحه! اضافه کردن اين وبلاگ به علاقه منديها! لينک RSS
Blog Categories
Follow M.Pishbini on
Google Plus Facebook Twitter Rss
Weather

یول فیلمی از یولماز گونای است که به عنوان یکی از فیلم سازان مطرح از او نامبرده می شود  ایشان با درایت خاصی زندگی کسانی را به تصویر کشیده است که شاید خود نیز بخشی از ان باشد  با دردها و ناراحتی های انها آشناست و صحنه ها و پیام های قوی و معنا داری  را می توان در آن دید  با این وجود از دیدگاه روانشناسی می توان انتقاد هایی هرچند کوچک را از این فیلم گرفت.



ادامه مطلب


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:فیلم ,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

گۆرانی بێژی ناوداری كوردستان،هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن زیره‌ك له‌ شاری بۆكان (رۆژهه‌ڵاتی کوردستان) له‌ ساڵی ١٩٢١ هاتۆته‌ دنیاوه‌.

حه‌سه‌ن زیره‌ك ئه‌گه‌ر له‌ بنه‌ماڵه‌یه‌كی هه‌ژار بوو به‌ڵام هه‌ر له‌ هه‌رزه‌كارییه‌وه‌ توانی به‌ ده‌نگه‌ ناسكه‌كه‌ی خۆی ببێته‌ ئاوازێ له‌ گوێی هه‌موو كردێكدا بزره‌نگێته‌وه‌. حه‌سه‌ن زیره‌ك له‌ ژیاندا ئازاری زۆری كێشا.


ژیاننامه‌ی حه سه ن زیره ك: هونه‌رمه‌ندی گۆرانیبێژی ناوداری

کورد حه‌سه‌ن زیره‌ک له‌ گه‌ڕه‌کی سه‌ر قه‌ڵا، هه‌ر ئه‌و شوێنه‌ی که‌ قه‌ڵای سه‌ردار و مزگه‌وتی جامیعه‌و حه‌وزه‌گه‌وره‌ی بۆکانی لێ هه‌ڵکه‌وتووه‌، له‌ رۆژی 29 / 11 / 1921 له‌ دایک بووه‌.
یازده‌ ساڵان ده‌بێ که‌ باوکی له‌ده‌ست ده‌دا و دایکیشی مێرد ده‌کاته‌وه‌. زیره‌ک و خوشک و براکانی ده‌که‌ونه‌ ژیانێکی پڕ له‌ سه‌خڵه‌تی جیا له‌ یه‌ک. هونه‌رمه‌ندی شانۆکار برایم �?ه‌ڕشی سه‌باره‌ت به‌ ژیانی حه‌سه‌نزیره‌کده‌نوسێ: ‌پێناسه ی حه سه ن زیرهک به پێی ناسنامه ی ژماره 735 ی ئیداره ی سه بتی ئه حوالی شاری بۆکان،به مجۆره یه: ناو حه‌سه‌ن، شۆره تی زله "بۆکانی". ناوی باوك عه‌وڵازله بۆکانی
. ناوی دایك: ئامین. رۆژی له‌دایکبوون: 29/11/1921. اوێنیله‌دایکبوون: شاری بۆکان. شوێنی وه‌رگرتنی ناسنامه‌: بۆکان، گه‌ڕه‌کی له‌دایکبوون: گه‌ڕه‌کی سه‌ر قه‌ڵا. خشته‌ی ژیانی هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن زیره‌ک: له ته مه نی ژێر ده ساڵیدا له گه ڵ عه به چاوه ش و حه‌مه حسێن چاوه ش له شاییه‌کانی ناو شار و گونده کانی بۆکان گۆرانی چریوه .
له حه وت و هه شت ساڵیدا شاگرد مسگه‌ری و قاوه‌چییه‌تی ده‌کاو هه روها له به ر گاڕانی ماڵه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانی بۆکان بووه‌ . حه‌سه‌ن زیره‌ک 11 ساڵان ده‌بێ که‌ باوکی له‌ده‌ست ده‌دا و دایکی شوو ده‌کاته‌وه‌. له‌و ساڵه‌وه‌ هه‌تیو ده‌مێنێته‌وه‌ و بۆ بژیو ده‌ست ده‌کا به‌ قاوه‌چێتی و چاوساخی و شۆ�?یری و گزیری ئاغاوات و ..... ساڵی 1953 بۆ یه‌که‌م جار ده‌نگی له‌ رادیۆی کوردی به‌غدا بیستراوه‌. 14 ی گه‌لاوێژی 1958 گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ ئێران، هه‌ر له‌و ساڵه‌دا له‌گه‌ڵ مێدیای زه‌ندی زه‌ماوه‌ندی کردووه‌. له‌ ساڵانی 1960 – 1961 له‌ شاری سلێمانی له‌ تیپی شانۆی هونه‌ره‌جوانه‌کان له‌گه‌ڵ سێوه‌خان و ره‌شۆڵ عه‌بدوڵڵا له‌ شانۆنامه‌کانی (بوکی ژێر ده‌واری ره‌ش، خه‌سوو یان ئه‌ژدیها ، ته‌ڕپیر) به‌شداری کردووه‌. له‌ نێوان ساڵانی 1967 – 1968 له‌ شاری سه‌قز هۆتێلی سێ ئه‌ستێره‌ی هه‌بووه‌ که‌ بۆخۆی له‌وێ گۆرانی گوتووه‌.

ساڵی 1971 نه‌خۆشی هێرشی بۆ دێنێ و شێرپه‌نجه‌ی جه‌رگ له‌ عه‌ردی ده‌دا و دوای ماوه‌یه‌کی زۆر له‌ جێگادا که‌وتن له‌ رۆژی 26/6/ 1972 له‌ شاری بۆکان ماڵئاوایی له‌ زێد و نێشتمانه‌که‌ی ده‌کا و له‌ سه‌ر وه‌سێتی خۆی له‌ داوێنی کێوی ناڵه‌شکێنه‌ که‌ ده‌ڕوانێته‌ بۆکان ئه‌سپارده‌ی دایکی نیشتمان ده‌کری


حسن زیرک(۱۹۲۶-۱۹72(خواننده ترانه‌های کردی در مناطق کردنشین غرب ایران بود. از وی آوازها و ترانه‌های کردی زیادی به جا مانده‌است.

زندگی

حسن زیرک در ۸ آذر ۱۳۰۰ (۲۹/۱۱/۱۹۲۱ میلادی) در محلهٔ قلعهٔ سردار شهر کردنشین بوکان به دنیا آمد. در سن‌ پنج سالگی‌ پدرش درگذشت‌ و زندگی‌ را در رنج‌ گذراند. چندی در شهرهای‌ کردستان‌ ایران و عراق سپری‌ کرد. یکی‌ از شهرهایی‌ که‌ در آن‌ مدت‌ زیادی‌ اقامت‌ داشت‌ کرمانشاه بود. همکاری‌ او در این‌ شهر با هنرمندان‌ برجسته‌ کرمانشاهی‌ همچون‌ مجتبی‌ میرزاده‌، محمد عبدالصمدی‌، اکبر ایزدی‌ و بهمن‌ پولکی‌ سبب‌ خلق‌ آثار زیبایی‌ شد. وقتی در‌ عراق‌ بود در مسافرخانه‌ «فه‌نده‌ق‌ شمال»‌ به‌ شاگردی‌ پرداخت. روزی‌ هنگام‌ نظافت‌ که‌ مشغول‌ زمزمه‌ یکی‌ از ترانه‌هایش‌ بود‌ مسافری‌ به‌ نام‌ جلال طالبانی (رهبر اتحادیه‌ میهنی‌ کردستان‌ عراق و رئیس جمهور کنونی دولت موقت عراق) که‌ در آنجا اقامت‌ داشت‌ با شنیدن‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ او را به‌ رادیو بغداد برد‌ و در آنجا مشغول‌ به‌ کار می‌شود. مدتی در بخش‌ کردی‌ رادیو بغداد همکاری‌ کرد. از سال‌ ۱۳۳۷ که‌ بخش‌ کردی‌ رادیو ایران‌ در تهران‌ گشایش یافت همکاری‌ خود را با این‌ مرکز آغاز کرد. آثاری که حسن‌ زیرک‌ در رادیو تهران‌ به‌ ضبط‌ رسانید اغلب‌ با ساز اساتیدی‌ همچون‌ حسین‌ یاحقی‌، حسن‌ کسایی‌، جلیل‌ شهناز، جهانگیر ملک‌، احمد عبادی‌ و سرپرستی‌ مشیر همایون‌ شهردار همراه‌ بود.

حسن‌ زیرک‌ گرچه‌ به خاطر شرایط‌ سخت‌ زندگی‌ از تحصیل‌ بی‌بهره‌ ماند ولی‌ استعداد کم‌نظیری‌ در سرودن‌ شعر و آهنگسازی‌ کردی‌ داشت‌. این‌ استعداد به‌ همراه‌ صدای‌ منحصر به‌ فرد، سبب‌ گردید که‌ ترانه‌هایش‌ در سرتاسر کردستان‌ محبوبیت‌ یافت‌. صدای‌ او همچنان در مناطق‌ کردنشین‌ و در کوچه و خیابان و از خانه‌ها و مغازه‌ها بگوش می‌رسد.

حسن‌ زیرک‌ با خانم‌ میدیا زندی‌ گوینده‌ بخش‌ کردی‌ رادیو تهران‌ ازدواج‌ کرد که‌ حاصل‌ آن‌ ازدواج‌ دو دختر به‌ نامهای‌ مهتاب‌ (آرزو) و مهناز (ساکار) بود. او‌ چند ترانه‌ را برای‌ فرزندانش‌ اجرا کرده‌ است‌.

حسن‌ زیرک‌ نه‌ در ایران‌ و نه‌ در عراق‌ روی‌ خوشی‌ و راحتی‌ و آزادی‌ را ندید. رفتار دولت‌ وقت‌ ایران با حسن‌ زیرک‌ او را دچار مشکل‌ فراوانی‌ کرد، به ویژه‌ وقتی‌ که‌ دکتر شیخ‌ عابد سراج‌الدینی‌ رییس‌ وقت‌ برنامه‌های‌ کردی‌ رادیو تهران‌ بود به‌ او اجازه‌ کار نداد و این‌ کار سراج‌الدین‌ چنان‌ تاثیر منفی‌ بر دل‌ لطیف‌ حسن‌ گذاشت‌ که‌ دیگر به‌ رادیو برنگشت‌ و با دلی‌ شکسته‌ باروبنه خود را به‌ سوی‌ بغداد پیچید. در آنجا نیز او را دچار مشکل‌ کردند. او را گرفته‌ و روانه‌ زندان‌ کردند، در آنجا زیرک را به‌ پنکه‌ سقفی‌ بسته‌ و شکنجه‌ دادند. پس‌ از رهایی‌ از بغداد مجددا به‌ تهران‌ برگشت‌، در تهران‌ نیز ساواک او را گرفت‌ و شکنجه‌ داد که‌ جریان‌ شکنجه‌اش‌ در ساواک‌ را خودش‌ در نوار گفته‌ که‌ صدای‌ او هنوز به‌ یادگار مانده‌ است.‌ در سال‌های‌ ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۳ در کرمانشاه‌ بود و با رادیو کرمانشاه‌ همکاری‌ داشت‌.

سالهای‌ پایانی‌ زندگی‌ زیرک‌ در تلخی‌ و ناکامی‌ گذشت‌ و چندان به آواز نمی‌پرداخت. در منطقه‌ بوکان‌ قهوه‌خانه‌ای‌ دایر کرد و در میان‌ مردمی‌ که‌ دوست‌شان‌ داشت‌ و دوستش‌ داشتند آخرین‌ نفس‌هایش‌ را در رنج‌ و بیماری‌ کشید.‌ در چهارم‌ تیرماه‌ ۱۳۵۱ برابر با (۲۶/۶/۱۹۷۲) در بیمارستان‌ بوکان‌ به‌ علت‌ بیماری‌ لاعلاج‌ چشم‌ از جهان‌ فروبست‌ و بر فراز کوه‌ نالشکینه‌ که‌ از کوه‌های‌ زیبای‌ آن‌ منطقه‌ است‌ به‌ خاک‌ سپرده‌ شد.

نظر دیگران درباره حسن زیرک

همسر حسن‌ زیرک‌ که‌ خود‌ گوینده‌ بخش‌ کردی‌ رادیو تهران‌ بود،‌ می‌نویسد:
«حسن‌ زیرک‌ نزدیک‌ به‌ هزار ترانه‌ در تهران‌ و کرمانشاه‌ اجرا کرده‌ بود و بخاطر همین‌ ترانه‌های‌ او بود که‌ روزانه‌ نزدیک‌ به‌ دوهزار نامه‌ نوشته‌ می‌شد و حتی‌ درون‌ نامه‌ پول‌ قرار می‌دادند تا ترانه‌ مورد درخواست‌ آنان‌ پخش شود.‌ برنامه‌های‌ کردی‌ رادیو تهران‌ و کرمانشاه‌ بخاطر صدای‌ دلنشین‌ حسن‌ زیرک‌ مورد توجه‌ همه‌ قرار گرفته‌ بود و آن‌ موقع‌ هر روز دو بار برنامه‌ «ما و شنوندگان» پخش‌ می‌شد. حسن‌ زیرک‌ با صدای‌ رسا و لذت‌بخش‌ خود باعث‌ معروفیت‌ و کیفیت‌ و شکوفایی‌ برنامه‌های‌ کردی‌ در تهران‌ و کرمانشاه‌ شده‌ بود و سیل‌ نامه‌های‌ طرفداران‌ ترانه‌های‌ او هر روز به‌ رادیو جاری‌ بود. اما پس‌ از این‌ همه‌ خدمت، حسن‌ زیرک‌ را دیگر به‌ رادیو راه‌ ندادند واو را از یاد بردند درحالی‌ که‌ در ۲۸ مرداد ۱۳۴۱ که‌ برد ایستگاه‌ رادیوی‌ کرمانشاه‌ به‌ صد کیلو وات‌ رسیده‌ بود صدای‌ حسن‌ زیرک‌ به‌ همه‌ شهرها و روستاهای‌ کردنشین‌ می‌رسید.»

شهرام‌ ناظری‌ هنرمند موسیقی‌ سنتی‌ ایران‌ در خصوص‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ چنین‌ اظهار داشت‌:
«در خصوص‌ مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌، در مجموع‌ فقط‌ می‌توانم‌ بگویم‌ که‌ یک‌ انسان‌ نابغه‌ به‌ معنای‌ واقعی‌ بود. یعنی‌ در همان‌ لحظه‌ که‌ وارد ارکستر رادیو می‌شد و به‌ اتاق‌ ضبط‌ می‌رفت‌ بداهتا هم‌ شعر می‌سرود، هم‌ آهنگ‌ می‌ساخت‌ و هم‌ آن‌ را می‌خواند که‌ تا کنون‌ چنین‌ موردی‌ در موسیقی‌ سابقه‌ نداشته‌ است‌. با توجه‌ به‌ این‌ نکته‌ که‌ ایشان‌ سواد خواندن‌ و نوشتن‌ هم‌ نداشتند اما موسیقی‌ و شعر را به‌ صورت‌ الهامی‌ و حفظ‌ شده‌ می‌خواند و واقعا از افراد کاملا استثنایی‌ و از نوابغ‌ موسیقی‌ کردی‌ بودند و بنده‌ در میان‌ خوانندگان‌ کرد علاقه‌ خاصی‌ به‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ دارم‌.»

فاروق‌ صفی‌زاده‌ بوره‌که‌ای‌، از پژوهندگان معاصر در خصوص‌ حسن‌ زیرک‌ می‌ نویسد:
«حسن‌ زیرک‌ بیش‌ از هزار و پانصد ترانه‌ ساخته‌ است‌ و همه‌ آهنگ‌های‌ ترانه‌ها و بیشتر سروده‌های‌ آن‌ را خود می‌ساخته‌ و می‌سروده‌ است‌. از آهنگ‌های‌ این‌ هنرمند بزرگ‌ بیشتر ترانه‌سرایان‌ امروز فارس‌ و کرد و بیگانه‌ و ترک‌ نیز سود جسته‌اند و امروز هر آهنگی‌ که‌ پدید می‌آید نشانی‌ از آهنگ‌های‌ این‌ هنرمند را در خود نهفته‌ دارد، هنگامی‌ که‌ به‌ آهنگ‌های‌ او گوش‌ فرا می‌دهی‌، زندگی‌ را با همه‌ آزارها و مویه‌ها و رنج‌هایش‌ درمی‌یابی‌. بر همین‌ پایه‌ آهنگ‌های‌ حسن‌ زیرک‌ نشانه‌ زندگی‌ هر کرد آریایی‌ رنج‌کشیده‌ را در خود نهفته‌ دارد.

مجتبی‌ میرزاده‌ نوازنده‌ ویولون‌ و موسیقیدانی که‌ در تمام‌ آثار حسن‌ زیرک‌ در دهه‌ ۱۳۴۰ در ارکستر رادیو کرمانشاه‌ نوازندگی‌ و تنظیم‌ آهنگ‌های‌ او را به‌ عهده‌ داشته‌ در مورد این‌ هنرمند فقید در گفت‌وگو با راقم‌ این‌ سطور چنین‌ اظهار داشت‌:
«حسن‌ زیرک‌ با اینکه‌ مطلقاً سواد نداشت‌ اما اشعار اغلب‌ آثارش‌ را به‌ صورت‌ بداهه‌ و در آن‌ لحظه‌ که‌ می‌خواند می‌سرود و از حافظه‌ای‌ بسیار قوی‌ در حفظ‌ شعر و آهنگ‌ و مقام‌های‌ کردی‌ برخوردار بود و باید گفت‌ که‌ حسن‌ زیرک‌ هیچ‌گاه‌ در موسیقی‌ کرد تکرار نخواهد شد چرا که‌ ماندگارترین‌ و زیباترین‌ نغمات‌ کردی‌ را خلق‌ کرد و اینک‌ نه تنها در ایران‌ حتی‌ در میان‌ کردهای‌ عراق‌، سوئد و سایر نقاط‌ جهان‌ آثار و نام‌ و یاد او از مقام‌ و منزلت‌ والایی‌ برخوردار است‌.»

بیژن‌ کامکار خواننده‌ و نوازنده،‌ با اعلام‌ این‌ مطلب‌ که‌ علاقه‌زیادی‌ به‌ صدای‌ مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌ دارد گفته است‌:

«حسن‌ زیرک‌ یکی‌ از برجستگان‌ موسیقی‌ کرد به‌ شمار می‌ آید و خیلی‌ از آهنگ‌های‌ کردی‌ یا فارسی‌ که‌ الان‌ به‌ اجرا در می‌آید الهام‌ گرفته‌ از آثار آن‌ هنرمند است‌ و شهرت‌ و محبوبیت‌ حسن‌ زیرک‌ فقط‌ محدود به‌ مرزهای‌ ایران‌ نیست‌ بلکه‌ در کشورهای‌ اروپایی‌ وتمام‌ نقاط‌ کردنشین‌ جهان‌ امتداد دارد



 



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:حه‌سه‌ن زیره‌ك,Time: By: محمد پیش بینی| |


( دڵی باوک بەخششێکی جوانی خوای گەورەیە ) بریفۆ


( ئامۆژگاری باوک دەرمانێکی شیرینە ، سودەکەی تاڵیەکەی تێدەپەڕێنێت ) دیمۆ فیلویس


( ئەوەی نەتوانێت هەستێ بە ئەرکی باوکایەتی مافی ئەوەی نیە ژن بهێنێت ) جان جاک ڕۆسۆ

 


هاوڕێیه‌تی وه‌كو ته‌ندروستی مرۆڤ وایه‌ ، تاوه‌كو له‌ ده‌ستی نه‌ده‌یت هه‌ست به‌ به‌هاو نرخی ناكه‌یت

 


باشترین و خراپترین شت زمانه‌، چونکه‌ له‌یه‌ک کاتدا ده‌توانی ئاشتی یان شه‌ڕی پێبه‌رقه‌رار بکه‌یت

 


ئه‌گه‌ر یه‌کێکت خۆشویست، نیشانی بده‌،باشتره‌ له‌وه‌ی که‌ پێی بلێیت.

ئه‌گه‌ر ڕقت له‌ یه‌کێ بووه‌وه‌،پێی بڵێ، باشتره‌ له‌وه‌ی که‌ نیشانی بده‌یت.

 


 

 

 

 

 



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:ووته‌ به‌نر‌خه‌کان,Time: By: محمد پیش بینی| |





تۆفیق مەحموود ھەمزە ناسراو بە پیرەمێرد و حاجی تۆفیق بەگ (١٨٦٧- ١٩٥٠) شاعیر و نووسەر و ڕۆژنامەوانی ناوداری کورد بوو. لە سلێمانی لەدایکدەبێ و لە لاویدا زانستی ئایینی دەخوێنێت. شێخ مستەفای نەقیب و شێخ سەعیدی حەفید لە ١٨٩٨دا دەیبەن بۆ ئەستەمبوڵ. لەوێ لە کۆلیژی یاسا دەخوێنێت و لە حکومەتی عوسمانیدا لە چەند پۆستی ئیداری و سیاسیدا دادەمەزرێ. لەدوای شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران لە ١٩٢٥ و تێکچوونی بارودۆخ، دەگەڕێتەوە بۆ سلێمانی و تا دوا ساتی ژیانی ھەر لەوێ خەریکی کاری ئەدەبی و ڕۆژنامەوانی دەبێ. پیرەمێرد بەرھەمی ئەدەبیی زۆری ھەیە و زۆر خزمەتی ڕۆژنامەگەریی کوردی کردوە.

ئه‌وی به‌ هێزی قۆڵی ئه‌نازێ
زوو په‌كی ئه‌خا سه‌ختی هه‌ورازێ
ئه‌وی كه‌ به‌ بێ شایی هه‌ڵپه‌ڕێ
وه‌ك ئاشی بێ دان بۆ خۆی ئه‌گه‌ڕێ


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:پیرەمێرد, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:,Time: By: محمد پیش بینی| |



بابا تایه‌ری هه‌مه‌دانی یا ناسراو به‌ بابا تایه‌ری عوریانی ، هونه‌رێكی به‌رز و هه‌ره‌ گه‌وره‌ی كلاسیزمی كورده‌ ئه‌م هۆنه‌ره‌ مه‌زنه‌مان زۆر لایه‌نی ژیانی به‌ نادیاری و شاردراوه‌ی ماوه‌ته‌وه‌ ته‌نها ئه‌وه‌ندی لێزانراوه‌ كه‌ خه‌ڵكی شاری هه‌مه‌دان بووه‌ ، كه‌ شارێكی سه‌ر به‌ ناوچه‌ی لوڕستانه‌ ، چوار خشته‌كیه‌كانی به‌ زاراوه‌ی لوڕی وتوه‌ پیاوێكی سۆفی و خواناس بووه‌ له‌ خه‌ڵك دور كه‌وتۆته‌وه‌ و گۆشه‌گیری لا په‌سه‌ند بووه‌ ، به‌ڵكه‌ بگات به‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ی هه‌ر له‌هه‌مه‌دان كۆچی دووایی كردوه‌و گۆڕه‌كه‌ی له‌سه‌ر گردێكه‌ كه‌ كه‌وتۆته‌ باكوری ڕۆژ ئاوای هه‌مه‌دان ئێستا ئارامگه‌یه‌كی جوانیان به‌سه‌ره‌وه‌ درووست كردووه‌ ( له‌ وێنه‌كانی په‌یجه‌كه‌مان ئه‌لبوومێكمان بۆ وێنه‌ی مه‌زارگه‌كه‌ی درووست كردووه‌ ) له‌باره‌ی ژیانیه‌وه‌ گه‌لێك كه‌س لێی دواون و هه‌ریه‌كه‌ به‌پێی سه‌لیقه‌و بۆ چوونی خۆی شتی نووسیوه‌ به‌ڵام ژیانی بابه‌ تایه‌ر وه‌ك و ژیانی شاعیره‌ گه‌وره‌كانی تر به‌ دوور نه‌بووه‌ له‌ ده‌ست تێوه‌ردانی مێژوناسانی ئه‌ده‌ب و ئه‌وانه‌ی سه‌رسا م و پابه‌ند بوون به‌بیروو به‌رهه‌مه‌ ئه‌ده‌بیه‌كه‌ی . له‌ ئه‌نجامدا وا ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ساڵی له‌ دایك بوونی پێش نیوه‌ی یه‌كه‌می سه‌ده‌ی چواره‌می كۆچی نه‌بووه‌ بابا تاهیر له‌ یه‌كێك له‌ چوارینه‌كانی ئاماژه‌ی بۆ ساڵی له‌ دایك بوونی كردووه‌ كه‌ به‌ پێی لێكدانه‌وه‌ی ژماره‌ی ئه‌بجه‌دی كه‌ساڵی له‌ دایك بوونی ده‌كاته‌ (326) كۆچی به‌رامبه‌ر به‌ (938) زایینی وه‌ سالی مردنی به‌ (401) كۆچی به‌رامبه‌ر به‌ (1010) زایینی دانراوه‌ به‌ڵام هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك بۆ دروستی ساڵی مردنی له‌به‌ر ده‌ست نیه‌


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:بابا تایه‌ری هه‌مه‌دانی, شێعر کردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


پایز! پایز! بووکی پرچ زه‌رد
من مات، تۆ زیز، هه‌ردوو هاوده‌رد
من فرمێسکم، تۆ بارانت
من هه‌ناسه‌م، تۆ بای ساردت
... من خه‌م، تۆ هه‌وری گریانت،
دوایی نایه‌، دادم، دادت
هه‌رگیز، هه‌رگیز، پایز! پایز!
پایز! پایز! شان و مل رووت
من مات، تۆ زیز، هه‌ردووکمان جووت
هه‌رچه‌ند گوڵ سیس ئه‌بێ بگرین
ئاڵتونی دار ئه‌ڕژێ بگرین
پۆلی باڵدار ئه‌فڕێ بگرین
بگرین،،،بگرین، چاومان نه‌سڕین
هه‌رگیز، هه‌رگیز، پایز! پایز!

گۆران



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:پایز, بووکی پرچ زه‌رد, گۆران, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

ئەگەر ھاتی تەنیا وەرە

ئەگەر ھاتی تەنیا وەرە
ئەو بارانە پەستم دەکا
کە ڕەشەبای لەگەڵدا بێ
پەست دەبم بەو گوڵە گەنمەی
لەگەڵ ژەنگا
پەنجەیان تێک ھەڵکێشابێ !

ئەی بارانی ساڵی نەھات :
ئەگەر ھاتی تەنیا وەرە!
بێ ڕەشەبا و بێ دەنگ وەرە.
ئەی گوڵە گەنمی زێڕ کەفتم :
ئەگەر ھاتی بێ ژەنگ وەرە
ھەر وەک لەناو دڵما تەنیای

سەرینەکەم بۆ دوو کەسە،
دوو کورسی تامەزرۆم ھەیە،

دوو پاڵەشم ھەیە بۆ چای

عەبدوڵا پەشێو


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:ئەگەر ھاتی تەنیا وەرە, عەبدوڵا پەشێو, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

لەو ڕۆژەوە تۆی دیوە پەرێشانە دڵی من
سەودازەدە و بێ سەر و سامانە دڵی من
سەرگەشتە ئەسوڕێتەوە، بێ لانە دڵی من
... هەر ساتێک بە دەردێکەوە ناڵانە دڵی من
هەرچەندە بە دویا ئەگەڕێم شار و وڵاتان
دەشت و کەژ و سەحرا و چۆڵ و بیابان
شێتانە ئەبێ ڕووی لە چ لا کردبێ یاران
وەک بولبولەکەی وێڵی گوڵستانە بەهاران
ئاخۆ لە چ لا غەزەل خوانە دڵی من
یا دەربەدەی کوچی شارانە دڵی من
سەد خۆزگە بێ بەو ڕۆژە کە نەمبیستبوو ناوت
نەمچێشتبوو تاڵی مەیی و میخانەی چاوت
نەیدیبوو دەست و پێی دڵەکەم حەلقەی داوت
ئازاد بوو لە پێچ و خەمی ئەگریجەی خاوت
وا ئێستا لە تاو ئاگری هیجرانی تاوت
فرمێسکی ئەڵێی تەرزە و بارانە دڵی من

شێخ نوری شێخ صاڵح


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:لەو ڕۆژەوە تۆی دیوە پەرێشانە دڵی من, شێخ نوری شێخ صاڵح, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

فوستانی ره‌شی نازکی چین چینی له‌به‌ردا
وه‌ک هه‌وری سیا بێ، به‌سه‌ری قورسی قه‌مه‌ردا
قوربانی نیگاهی غه‌زه‌بت ڕۆح و دڵی من
یه‌ک له‌حزه‌، دوو سه‌د تیر و ڕمت، چۆن له‌جگه‌ر دا؟!
مادام که‌ به‌ شمشێری برۆت له‌ت له‌ته‌ جه‌رگم
لازم نییه‌ ئه‌و خه‌نجه‌ره‌، کردووته‌ به ‌به‌ردا
دوو دیده‌یی مه‌خمووری نیگارم به‌ شه‌باهه‌ت
وه‌ک ئاهوو وه‌هایه‌، که‌ له‌خه‌و بێ له‌سه‌حه‌ردا
ده‌ستێ که‌ به‌ داوێنی ئه‌تۆ، ده‌ستێ به‌ دڵ بم
چی بکه‌م، که‌ نییه‌ ده‌ستێ، بکه‌م خاکێ به‌سه‌ردا
قوربان، وه‌کو خاکی به‌ری پێت که‌وتووه‌ دایم
ئه‌حمه‌د، که‌ مه‌گه‌ر دولبه‌ر، خۆی بێ له‌ گوزه‌ردا

1896- 1935 ، هه‌ڵه‌بجه‌
ئه‌حمد به‌گی جاف
 

 





ئه‌و سایته‌ ته‌رخان کراوه‌ بۆ فێر بوونی زمانی کوردی. به‌ شیوازێکی جوان له‌ پۆلی یه‌که‌وه‌ تا گه‌وره‌ساڵانی تێدایه‌

 



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:فێر بوونی زمانی كوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

تیرێژ که‌ به‌ ڕۆژ و پێل به‌ ده‌ریا دریا
له‌و ڕۆژه‌وه‌ گوڵ پێکه‌نی، بولبول گریا
خوا نووسی له‌ چاره‌ی ڕه‌شی ئێمه‌ش به‌شمان
ژینێکی هه‌ژاری پڕ له‌ خۆزیا و بریا


بیستوومه‌ به‌هه‌شتێ هه‌یه‌ حۆری تێدا
ڕووباری شه‌ڕابی پاکی ده‌ڕوا پێدا
من لێره‌ مه‌ی و یارێ په‌یاکه‌م چ ده‌بێ؟
ده‌سکه‌وته‌که‌ هه‌ر یه‌کن به‌ هه‌ر دووک ڕێدا


گریا گولێ بۆ گوڵاو سه‌ر ئاگر نریا
ئه‌م بۆن و به‌رامه‌یه‌م نه‌بووبا بریا
نرخی هونه‌ر و جوانی یه‌ ده‌یبا گه‌ردوون
کێ پێکه‌نی جارێکی، هه‌زار جار گریا


بێهووده‌یه‌ بیر و خه‌م، دڵت خۆش که‌ برا
پرسیار نه‌کرا، به‌شت درا هه‌رچی درا
تۆ هێشته‌ نه‌هاتوویه‌ جیهان ڕۆژی به‌رێ
ئه‌و ڕۆژه‌ ده‌بوو بچیته‌ ده‌ر، دیاری کرا


به‌س هه‌ڵ بخولێ به‌ ده‌وری پیس و پاکا
تا که‌نگێ به‌ شوین هه‌موو خراپ و چاکا
گه‌ر زه‌مزه‌می، یان دای بنێ ئاوی ژیانی
ناچاری ده‌بێ ڕۆچی به‌ سینه‌ی خاکا


مردن چییه‌؟ که‌س تێ نه‌گه‌یی تا وێستا
ته‌وڕات و زه‌بوور، تا ده‌گه‌یه‌ ئاوێستا
زۆر که‌س له‌ ژیان دواوه‌ زانایانه‌
بۆ باسی مه‌رگ گێل و نه‌زان ڕاوێستا


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:حکیم عمر خەییام,شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


ئه‌م ماڵه‌ هه‌ژاریمه‌ به‌سه‌رما نه‌روخێنی، نه‌تـــــــــــــــۆری
سه‌ر له‌ خۆم و له‌ ماڵ و مناڵم نه‌شێوێنی، نه‌تـــــــــــۆری
ئه‌م ماڵه‌ به‌ بۆنه‌ی تۆوه‌ به‌رپـــــــــایه‌ ئه‌زیــــــــــــــــــــــزم
لانه‌ێکی فه‌قیرانه‌یه‌ بۆمی نه‌ڕمێنی، نه‌تـــــــــــــــــــــۆری
نه‌تۆری کچێ نه‌تۆری...وه‌ڵا نیه‌سم تاقه‌تـــــــــی دووری
* * *
تۆ بڵێ شاخی مار،شیری مه‌لیچک بۆت ئه‌سێنم،نه‌تۆری
تۆ گیانو بوێ هه‌ر به‌ خودا بۆت ده‌ر ئه‌هێنم، نه‌تــــــــــــۆری
به‌و شه‌رته‌ که‌ دیسان وه‌کو جاران تۆ له‌لام بی ئه‌زیــــــزم
ئاوازی هه‌زار بولبولی شه‌یدات بۆ ئه‌خوێنم، نه‌تــــــــــۆری
نه‌تۆری کچێ، وه‌ڵڵا نیه‌سم تـــــــــــــــــــــاقه‌تـــی دووری
* * *
به‌ینی من و تۆ حه‌یفه‌ که‌ تێکی بشکێنن، نــــــــه‌تۆری
مه‌روانه‌ که‌ دڵ ئێمه‌ له‌ یه‌کتر بڕه‌وێنێن، نه‌تـــــــــــۆری
گوێمه‌گره‌ له‌ تانه‌و ته‌شه‌ری خێلی به‌خێڵان ئـــــه‌زیزم
رۆژێک نیه‌ سه‌د لانه‌ له‌ سه‌د لا نه‌شێوێنن، نه‌تـــــۆری
نه‌تۆری کچی نه‌تۆری...وه‌ڵا نیه‌سم تــــاقه‌تـی دووری



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:عـــه بـــاس کــه مــه ندی,شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

له‌ یاره‌وه‌:
له‌ شۆخ و شه‌نگی پاره‌وه‌،
له‌ ڕازی ... پڕ نیانی یا،
له‌ ته‌ك شنه‌ی به‌یانی یا،
په‌یام له‌ یاری جوانه‌وه‌،

گه‌یشته‌ لام..

******

به‌رامه‌كه‌ی،
گوڵاوی باخی نامه‌كه‌ی،
كه‌ ئاوی زینده‌گانی یه‌..
شه‌رابی كامه‌رانی یه‌،
گوڵی هیوای ژیانه‌وه‌،

گوڵی هیوام..

******

چ نامه‌یێ ؟
چ په‌نجه‌یێ ، چ خامه‌یێ ؟
ئه‌وه‌نده‌ دڵ ئه‌كاته‌وه‌ !
خه‌فه‌ت له‌ بیر ئه‌باته‌وه‌،
ئه‌خاته‌ ناخی گیانه‌وه‌:
ته‌زووی به‌تام.

ئەحمەد هەردی

 



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:له‌ یاره‌وه, ئەحمەد هەردی, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


من دەڵێم شاری دڵم باغوگەڵستانەدەچــــــــم
ئەقڵەلێ نا قەسەبەی شۆريی مەستانە نەچـی

من دەڵێم نوجتەی ئەورەوزەی رزوانەدەچــم
ئەودەڵێ نارەسەجێ راوگەی شەیتانەنەچـــی

من دەڵێم مەسکەنوئارامگەی جانانانەدەچــم
ئەودەڵێ سەربەسەری تێكچوە وێرانەنەچــی

مندەڵێم جێگەی هەرشێت وجنونانەدەچـــــــم
ئەودەڵێ نازەدەی پەنجەی پەریانەنەچـــــــی

من دەڵێم مەرکەزی یەسراری حریفانەدەچـم
ئەودەڵێ جێ تەماحی چاوی حسودانەنەچــی

من دەڵێم وەختی خەتەرمئمنوقەڵغان دەچــــم
ئەودەڵێ کون کونەجێگای سەرەپەیکانەنەچی

لەم هەمووچونونەچوناسەری سورما(کامـل)
من دەڵێم جوانەبچم ئەودەڵێ واجوانەنەچــــی
(سید کاملی ایمامی زمبیلی)

 







شاری بۆکان شارێکی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە کە لە پارێزگای ئازەربایجانی خۆرئاوای کۆماری ئیسلامی ئێران ھەڵکەوتووە. ئەم شارە لە ١٣ دەقیقە و ٤٦ دەرەجەی درێژایی رۆژھەڵاتی و ٣٢ دەقیقە و ٣٦ دەرەجەی پانایی باکورییە. بە پێی دوایین دابەشکردنەکانی ئێران بەرینایی بۆکان 2541.306 کیلومەتری چوارگۆشەیە و لە باشوری رۆژھەڵاتی پارێزگای ئازەربایجانی رۆژئاوا ئێران ھەڵکەوتووە. ١٣٤٠ مەتر لە ئاستی دەریا بەرزە. شاری بۆکان لە باکورەوە لە گەڵ میاندواو، لە رۆژھەڵاتەوە لەگەڵ سایین قەڵا، لە باشورەوە لەگەڵ سەقز و له‌ باشووری رۆژئاواوه‌ له‌گه‌ڵ سەردەشت، لە رۆژئاواوە لەگەڵ مەھاباد ھاوسنوورە.

یەکەم سەرژمێری کە لە ساڵی ١٢٦٩ ی کۆچی مانگی ئەنجام دراوە‌ رێژەی دانیشتوانی شاری بۆکان ١٠٠ کەس بووەو‌ لە سەردەمای ناسرەدین شای قاجار و کاتێ سەردار عەزیز خانی موکری خاوەنی بۆکان بوو‌ ١٠٠ بنەماڵە لە بۆکان نیشتەجێ بوون. دوایین سەرژمێریش کە ساڵی 2006 لە لایەن دایرەی ئاماری زێرانەوە بڵاو بۆتەوە رێژەی دانیشتوانی بۆکان گەیشتۆتە ١٥٩٠٠٠ کەس و دوای کرماشان، ورمێ و سنە بە پێی ژمارەی دانیشتوانی شار، لە قەرەباڵغترین شارەکانی رۆژھەڵاتی کوردستانە؛ ئەمەش بە ھۆی ھەڵکەوتنی بۆکان لە سەر شاڕێی سەرەکی باکور و باشووری رۆژئاوای ئێران گرینگییەکی ئەوتۆی بەم شارە بەخشیوە و بۆتە‌ھۆی کۆچی زۆر لە گوندەکان و شارەکانی دەوروبەرەوە بۆ ئەم شارە.

قەزای ناوەندیی بۆکان‌ لە چوار ناحییە پێکھاتووە و بریتین لە ئاختاچی و ئێلی تەیمور و گەورک و فەیزووڵابەگی. خەڵکی بۆکان بە زمانی کوردی و زاراوەی موکری یان موکریانی‌ دەپەیڤن. بەم زاراوەیە ئەدەبیاتێکی فراوان نوسراوە . دانیشتووانی بۆکان لە سەداسەد ھەموو کوردن و ئایینی زۆربەیان ئیسلام و ئایین زای سوننەی شافعی یە کە لە با‌ب و باپیرانیانەوە وەک میرات پێیان گەیشتووە. شاری بوکان ئیستا دوای شاری کرمانشاە و سنە لە روژھە لاتی کوردستان سیھەم شاری گەورە و پر حەشیمەی کوردنشینە لە ئیران .

ئه‌م وتاره له ویکی پێدیاوه‌ وه‌رگیراوه‌. بۆ خوێندنه‌وه‌ی زۆرتر ئه‌و لاپه‌ڕه‌یه‌ ببینه‌:

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%86%DA%A9%D8%A7%D9%86


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:بوکان,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

 

به‌ غه‌مزه‌ چاوی مه‌خمووری سیاهی مه‌ستی مه‌ی كردم
به‌ ماچی لێوی موسته‌غنی له‌ ئه‌نواعی مه‌زه‌ی كردم

ترازابه‌ندی سوخمه‌ی ئاڵی گوڵ ناری به‌ ئاهی من
كه‌چی ده‌ستی له‌سه‌ر دانا له‌ سه‌یری باغی به‌ی كردم

به‌ هه‌وری په‌رچه‌م و زوڵفی ڕووخ و ئه‌برۆی كه‌ داپۆشی
له‌ شه‌وقی ڕوئیه‌تی به‌در و هیلالی یه‌ك شه‌وه‌ی كردم


ئه‌گه‌ر چی كوشتمی خۆ قابیز ولئه‌رواحی موژگانی
به‌ قانونی مه‌سیحایی به‌ خه‌نده‌ی لێوی حه‌ی كردم

به‌ عینوانی حه‌یا توغرا میسالی زوڵفه‌كه‌ی پۆشی
له‌ كه‌سپی شێوه‌ خه‌تت و توره‌یی شاهانه‌كه‌ی كردم

گوناهی من نه‌بوو زاهید كه‌ مه‌یلم دا به‌ بتخانه‌
هه‌موو تاوانی دڵ بوو عاشقی ته‌رسا په‌چه‌ی كردم

كه‌ ناری ئاو كه‌نارم بوو قه‌دی سه‌رووی چنارم بوو
له‌ سه‌ر چی بوو به‌ ئاڵۆزی له‌ سه‌یری نار و به‌ی كردم

شكاتی زه‌خمی دڵ ناری له‌ تاهیربه‌گ ته‌مانناكه‌
بڵێ‌ ئه‌مڕۆ گوڵ ئه‌ندامێ‌ به‌ تیری جه‌رگی په‌ی كردم

ناری



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:ناری,شێعر کوردی,عه‌دنان که‌ریم,وینه,Time: By: محمد پیش بینی| |




شاعیری لووتكە و هەڵكەوتوو سەیید عەبدولڕەحیم كوڕی مەلا سەعید ناسراو بە مەولەوی ساڵی 1806 لە گوندی سەرشاتەی دەڤەری تاوگۆزی (سەر بە هەڵەبجە) هاتۆتە دونیاوە و، هەر بە منداڵی لەسەر دەستی باوكیدا قورئانی پیرۆزی خوێندووە و خەتمی كردووە..

ئەوجا لە پێناوی خوێندن و زانستدا بە فەقێیەتی بە شارەكانی پاوە، مەریوان، سنە، بانە، سلێمانی، هەڵەبجە.. هتد گەڕاوە. دواتر لە سلێمانی لەسەر دەستی زانا (مەلا عەبدولڕەحمانی نوتشەیی) موفتیی سلێمانی و مامۆستای مزگەوتی مەڵكەندی، ئیجازەی عیلمیی وەرگرتووە.

پاش تەواوكردنی خوێندن گەڕاوەتەوە بۆ ناوچەی تاوگۆزی و لەوێ لە گوندی چروستانە بووەتە مامۆستا و لەگەڵ عەنبەر خاتووندا (بە ڕەگەز ئەفغانییە) بوونەتە هاوسەر..

ئەوجا بە خولیای ڕێبازی سۆفیگەری دەچێتە تەوێڵە و بە خزمەتی شێخ عوسمانی سیراجەدینی گەورە- نەقشبەندی- دەگات و لە تەسەوفدا قووڵ دەبێتەوە و دەبێتە یەكێك لە هەڵكەوتووەكانی ڕێبازی نەقشبەندی. پاشان دەچێتە شەمێران و دواتریش بۆ گوندەكەی خۆی سەرشاتە دەگەڕێتەوە و ساڵی 1882 بە ڕووداوێكی دڵتەزێن وەفات دەكات.
ەو بەرهەمە شیعرییە مەزنانەی مەولەوی كە ئەمڕۆ لەبەر دەستدان ئەمانەن: دیوانە شیعرە هەرە بە نرخەكەی بە شێوەزاری هەورامی، الفچیلە بە زمانی عەرەبی، عەقیدەی مەرزیە بە شێوەزاری سۆرانی، فوائح بە فارسی ,لەڕاستیدا مەولەوی شاعیر و فەیلەسوف و سۆفییەكی پایە بڵندی نەتەوەكەمانە،

نەك هەر ئەوەندە بەڵكو ئەگەر بەراوردی خەیاڵ و توانای شیعریی ئەم زاتە لەگەڵ شاعیرانی غەیرە كوردی ئەو سەردەمەشدا بكەین، دەبینین هەموو قەڵەم و زمانێك دان بەوەدا دەنێن كە هزری ڕووناكی ئەو لەسەر هەموویانەوەیە، نەخاسمە لە بواری وەسف و لاواندنەوە و تەسەوفدا، ئەمەش نموونەیەكە لە لاواندنەوەیەكی (مرپیە) بۆ عەنبەر خاتوونی هاوسەری :

هەرچی مەوینۆن شێوەی تۆش پێشەن دڵ وەهەتیتەی حەسرەتدا كێشەن
هەر ماهێ نەوبۆ حاڵم پەشێوەن هیلالیش شێوەی ئەبرۆی تۆش پێوەن
نەشەو ڕاحەتم نەڕۆژ دڵشادم ئەو زوڵف و ڕۆ ڕۆت مەوزاوە یادم
شمشاو نەرگس وەنەوەشەی چەمەن سەیرشان ئازار بینایی چەمەن


Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:مەولەوی, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:قانع, شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


شاعیری گه وره ی کورد مامۆستا هێمن

هێمن له شه‌وی 4 له‌سه‌ر 5 ی مانگی مه‌ی ساڵی 1921 له‌ گوندی لاچین-‌ی نزیک شاری مه‌هاباد له‌دایکبووه‌.
شه‌وی 18 له‌سه‌ر 1986.04.19 له‌ شاری ورمێ هێمن كۆچیدوایی ده‌کات. به‌ره‌به‌یانی ڕۆژی شه‌ممه 1986.04.19 ته‌رمه‌که‌ی به‌ره‌و مه‌هاباد به‌ڕێده‌کرێت. پاشنیوه‌ڕۆی هه‌مان ڕۆژ له‌ مه‌راسیمێکی پڕشکۆداو له‌نێو ئاپۆره‌ی جه‌ماوه‌ردا له‌ گۆڕستانی بوداق سوڵتان به‌خاك ده‌سپێردێت.
خۆی ده‌یگوت، باوکم ناوی ناوم « سید محمد امین شێخ الاسلامی مکری » شاعیری هیچ قازانجێکی بۆ من نه‌بووبێ، ئه‌و قازانجه‌ی بووه‌، که‌ ئه‌و ناوه‌ دوور و درێژه‌ی له‌ کۆڵ کردوومه‌ته‌وه‌، و بوومه‌ته‌ (هێمن)
مامۆستا هێمن وه‌ک ده‌ڵێن به‌ر و پشت ئه‌تڵه‌س بووه‌. باوکی ناوی سه‌ید حه‌سه‌ن شێخ الاسلامی موکری بووه‌. سه‌ید حه‌سه‌ن له‌ تۆڕه‌ی مه‌لا جامی گه‌وره‌ بووه‌، که‌ پشتاوپشت له‌ سابڵاغ (مه‌ها‌باد) ی ئه‌مڕۆ دا ژیاون. دایکیشی ناوی زێنه‌ب بووه‌، کچی شێخی بوڕهان بووه‌. خانه‌دانی شێخی بوڕهان یه‌کێک له‌ بنه‌باڵه‌ گه‌وره‌کانی نێوچه‌ی موکریان بوون.
هێمن له‌ به‌هاری ساڵی 1300 ی هه‌تاوی کۆچی دا له‌ گوندی لاچین نزیکی مه‌هاباد له‌ دایک بووه‌. پێنج خۆشک و برایکی هه‌بووه‌. مامۆستا منداڵی نێونجی بووه‌. یانی برایه‌ک و دوو خوشکی له‌ خۆی گه‌وره‌تر بوون. ماڵی بابی مامۆستا ده‌وڵه‌مه‌ند و ده‌ست ڕۆیشتو بوون. له‌ نێو موکریان دا به‌ خۆشناوی و نان بده‌یی و میوان دۆستی به‌ ناوبانگ بوون.
مامۆستا هێمن له‌ ته‌مه‌نی 6-5 ساڵی دا ئه‌لف و بێ و خوێندن و نووسین له‌ دیوه‌خانی بابی، له‌ لای مامۆستا سه‌عید ناکام فێرده‌بێ. دوای ئه‌وه‌ چووه‌ته‌ مه‌هاباد و له‌ مه‌دره‌سه‌ی سه‌عاده‌ت تا پۆلی چواره‌می سه‌ره‌تایی به‌ فارسی ده‌رسی خوێندووه‌. پاشان له‌ وێوه‌ چوه‌ته‌ خانه‌قای بوڕهان له‌ ماڵی خاڵی ده‌رسی ئایینی خوێندووه‌. هه‌ر له‌و سه‌رده‌مه‌دا هۆگری شێعر و ئه‌ده‌بییات بووه‌. خۆی ده‌ڵێ له‌ گه‌ل مامۆستا هه‌ژار دا شێعری فارسی و کوردیمان زۆر ده‌خوێنده‌وه‌. دوایه‌ خۆشمان ورده‌ ورده‌ هه‌ڵبه‌ستمان داناوه‌ و بۆ یه‌کدیمان خوێندۆته‌وه‌. خۆی ده‌نووسێ که‌ له‌گه‌ڵ هه‌ژار شه‌و و ڕۆژ خه‌ریکی خوێندنه‌وه‌ی چیرۆکی وه‌کوو ئه‌سکه‌نده‌رنامه‌، ئه‌میرئه‌رسه‌لان، شێرۆیه‌، حوسین کوردی شبسته‌ری، خاقانی و هتد بووین . . .
مامۆستا ده‌نووسێ که‌ خانه‌قای بوڕهان جێگای خوێندن و فێربون بوو. چونکه‌ جێگای هه‌موو جۆره‌ مرۆڤێکی لێ ده‌بووه‌. له‌ هه‌موو بابه‌تێکی لێ بوو. دوای 4 ساڵ له ‌خانه‌قادا که‌ زۆر خۆشم ڕابوارد، گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ گوندی کولیجه‌، که‌ مڵکی خاڵی خۆم بوو. له‌وێش به‌رده‌وام ده‌بێ له‌ سه‌ر خوێندن و دوایه‌ ده‌چێته‌ خزمه‌ت مامۆستا( فه‌وزی) مه‌لای گه‌وره‌ و ئه‌دیب و مامۆستای دڵسۆزی مامۆستایان. مامۆستا فه‌وزی زۆر دڵسۆز بووه‌ بۆ لاوه‌کان، و زۆریانی په‌روه‌رده‌ کردووه‌. هێمن خۆی نووسیویه‌، و ده‌ڵێ من ده‌بێ بڵێم ده‌سکردی فه‌وزی م، ئه‌و هه‌ڵیوه‌شاندمه‌وه‌، تێکی هه‌ڵشێلامه‌وه‌، و سه‌ر له‌ نوێ دروستی کردمه‌وه‌. ئه‌و حاجی قادری کۆیی، نالی، کوردی، سالم، مه‌وله‌وی، حه‌ریق، مه‌حوی، ئه‌دیب و وه‌فایی پێ ناساندم. هه‌ر ئه‌و شێعره‌کانی ئه‌و مامۆستایانه‌ی بۆ شیکردمه‌وه‌، به‌ڵام سوێندی دام که‌ قه‌ت به‌ فارسی شێعر نه‌ڵێم، هه‌تا بۆم بکرێ به‌ کوردی بنووسم. من و مامۆستا فه‌وزی وه‌کوو شاگرد و مامۆستا نه‌بووین، به‌ڵکو پیر و مورید بوون. ئه‌و منی به‌ کوڕی خۆی ده‌زانی، و منیش ئه‌وم وه‌کوو باوکی خۆم خۆش ده‌ویست. با ئه‌وه‌ش بڵێم که‌ من مامۆستایه‌کی دیکه‌شم له‌ گوندی کولیجه‌ هه‌بوو، که‌ زۆر شتی لێ فێر بووم. ئه‌و مامۆستایه‌ ناوی سه‌ید عوڵای سه‌ید مینه‌ بوو. ئه‌و کابرایه‌، تا بڵێی ده‌نگی خۆش بوو، له‌ فۆلکلۆری کوردی و شێعری فارسی دا به‌ ڕاستی شاره‌زا بوو.
مامۆستا هێمن له‌ ساڵی 1317 دا ده‌ستی له‌ خوێندن هه‌ڵگرتووه‌ و چووه‌ته‌وه‌ گونده‌که‌ی خۆیان و ده‌ستی کردووه‌ به‌ کار و کاسبی و کشت و کاڵ و ئاژه‌ڵداری. خۆی ده‌ڵێ که‌ زۆر زوو فێری کار و پیشه‌ی کشت و کاڵی بووم، فێری به‌خێو کردنی وئه‌سپ سواری بووم. له‌و ماوه‌یه‌دا که‌ له‌ گوند وه‌کوو جۆتیرێک مه‌شغوڵی کاری فه‌لاحه‌تی بووه، هاتو چۆی شاری مه‌هاباد یش کردووه‌. له‌و سه‌رده‌مه‌دا له‌ مه‌هاباد له‌گه‌ڵ لاوانی ڕۆشنبیری وه‌کوو، زه‌بیحی، کاک حه‌سه‌نی قزڵجی، نانه‌وازاده‌ و ئیلاهی ده‌بێته‌ ڕفێق و هاوڕێی تێکۆشان له‌ ڕێگای فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بیاتی کوردی دا. له‌ ساڵی 1320 دا ده‌ چێته‌ کۆڕی شاعیران و نووسه‌ران. خۆی ده‌ڵێ ،به‌ڵام بابی هه‌ر چه‌ند خۆی ئه‌هلی زه‌وق و ئه‌ده‌بیات بووه‌، به‌ڵام زۆری پێ ناخۆش بووه‌ که‌ مامۆستا ببێ به‌ شاعیر. کاتێک که‌ زانیویه‌ هێمن شێعران ده‌نووسێ ده‌فته‌ره‌که‌ی لێ وه‌ر‌گرتووه‌، و خستوویه‌ته‌ نێو ته‌ندووره‌وه‌، و سووتاندوویه‌تی. گوتویه‌ « ده‌یه‌وێ له‌ برسان بمرێ، شاعیری کار وشوغڵ نییه‌« مامۆستا ده‌ڵێ باشتر، که‌ باوکم ئه‌و ده‌فته‌ره‌ی لێ سووتاندم، چونکه‌ ئه‌گه‌ر بمایه‌ ئێستا خۆشم ئه‌و جۆره‌ شێعرانه‌م قه‌بووڵ نه‌ بوو. له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ هه‌مووی لاسایی کردنه‌وه‌ی شاعیرانی کورد و فارس بوو، مایه‌ی هیچ له‌ خۆم نه‌بوو.
که‌سایه‌تی مامۆستا هێمن‌
دیاره‌ که‌ هه‌موو مرۆڤێک لایه‌نی کزی و لایه‌نی به‌ هێزیشی هه‌یه‌. مامۆستا هێمن نه‌ فریشته‌ بوو، نه‌ شه‌یتان بوو، نه‌ ڕابۆت. هێمن به‌ ته‌واو مانا ئینسان بوو. به‌ڵام چۆن ئینسانێک؟ ئینسانێکی ئینساندۆست، دڵسۆز بۆ نه ‌ته‌نیا نه‌ته‌وه‌ی خۆی به‌ڵکو بۆ هه‌موو مرۆڤێک. بۆیه‌ به‌ هێمن ده‌ڵێن مامۆستا چونکه ڕووناکبیرێکی پێش ڕه‌و بوو،هونه‌رمه‌ندبوو.، تێکۆشه‌ر و کۆڵنه‌ده‌ربوو. هه‌موو ژیانی خۆی له‌ پێناو فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بیاتی کوردی دا به‌خت کرد.‌
زۆر که‌س ڕه‌خنه‌ی ئه‌وه‌یان لێ ده‌گرت که‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ شاری ورمێ، له‌وه‌ی گرساوه‌ته‌وه‌ و خۆی به‌ دامه‌زراندنی گۆڤاری کۆمه‌ڵایه‌تی، فه‌رهه‌نگی سروه‌، وه‌ مه‌شغول کردووه‌. به‌ڵام ئه‌ جۆره‌ ڕه‌خنانه‌، ڕه‌خنه‌ی دۆستانه‌ و به‌ ئه‌ده‌بانه‌ و به‌ ئینساف نه‌ بوو. مامۆستا تا دوا هه‌ناسه‌ی ته‌مه‌نی، هیچ شێعرێک، مه‌قاله‌یه‌ک، شتێکی بۆ ڕیایی و خۆشه‌مای کردن نه‌ نووسی. هێمن له‌ سه‌ر به‌ڵێنی خۆی ماوه‌، و سه‌بارت به‌ گه‌لی خۆی وه‌فادار تا ئه‌و ڕۆژه‌ی له‌شی لاواز و سه‌ری پڕ سه‌ودا و گیانی پیرۆزی به‌ خاکی کوردستانه‌ که‌ی به‌خت کرد. مامۆستا هێمن یه‌کێک له‌و خسڵه‌ته‌ باشانه‌ی که‌ هه‌ی بوو، ده‌بێ ئێمه‌ نه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ و ڕووناکبیران و ئه‌دیبان له‌ چاوی بکه‌ین و ئامۆژیارییه‌کانی به‌ گوێ و دڵ وه‌ر بگرین، ئه‌وه‌یه‌ که‌ مامۆستا له‌ هه‌موو ژیانی دا سه‌ربه‌خۆیی فیکری ئه‌ده‌بی خۆی پاراست و ملی بۆ هیچ که‌س دانه‌نه‌واند. ئه‌مه‌ نیشانه‌ی سه‌ر به‌ خۆ بوونی هێمن و ڕاستگۆیی ئه‌و بوو. مامۆستا ئیسانێکی ئینساندۆست بوو. خۆی به‌ خاکی به‌ر پێی تێکۆشه‌رانی کورد ده‌زانی. ئه‌گه‌ر شیوه‌نی ده‌کرد، به‌ دڵ و گیان بۆ کوردی بێ به‌ش بوو، نه‌ک بۆ خاوه‌ن ته‌لار و پاره‌ی ڕووڕه‌ش. ئه‌گه‌ر هاواری ده‌کرد له‌ به‌ر زه‌بوونی و داماوی خۆی نه‌بوو، ئه‌و هه‌لپه‌رست نه‌بوو، شیوه‌نی بۆ کوردی بێ به‌ش بوو. ئه‌وه‌ نییه‌ له‌م دوو دێڕه‌دا ده‌ڵێ:
شیوه‌نی من، شیوه‌نی ئینسانییه‌ بانگی ئازادی و گرۆی یه‌ کسانییه‌
شیوه‌نی من شینی کوردی بێ به‌شه‌ ئه‌و گه‌له‌ی حاشا ده‌که‌ن لێێ، هه‌شه
‌به‌ڵام با ئه‌وه‌ش بڵێن که‌ مامۆستا لایه‌نی لاوازیشی هه‌بوو. هه‌تا بڵێ پڕ هه‌ست و دڵ ناسک و زوو ڕه‌نج بوو. زۆر زوو تۆڕه‌ ده‌بوو. به‌ڵام هه‌تا بڵێی دڵ پاک و مێهره‌بان بوو. هیچ کات مه‌ردوم ئازار نه‌ بوو. ئه‌گه‌ر لێشت بتۆرایه‌ به‌ دوو قسه‌ی خۆش ئاشت ده‌بووه‌. مامۆستا زه‌ره‌رێکی زۆریشی بۆ خۆی هه‌بوو، هه‌تا بڵێی سیگاری زۆر ده‌کێشا. دیاره‌ که‌ ئه‌وه‌ش بۆ له‌شساخی خۆی زه‌ره‌ر وزیانێکی زۆری هه‌بوو. ئه‌وه‌ بوو که‌ له‌و دوایی ته‌مه‌نی دا که‌وتببوه‌ هه‌ناسه‌ بڕکێ و پشوو سواری، هه‌ر بۆیه‌ش بوو که‌ به‌ داخه‌وه‌ زووتر ماڵ ئاوایی له‌ هونه‌ر و له‌ گه‌له‌که‌ی خۆی کرد. هێمن تا بڵێی قسه‌ خۆش بوو، حازر جواب بوو، ڕۆژێک له‌ مه‌هاباد له‌ ماڵی دۆستێکی مامۆستا، ئێمه‌ لاوه‌کان ده‌وری مامۆستامان دابوو وهه‌ر که‌س به‌ شێوه‌یه‌ک پرسیاری ئه‌ده‌بیمان لێ ده‌کرد. یه‌کێک له‌ کوڕکان که‌ گه‌مه‌چی بوو، گاڵته‌ی ده‌کرد، به‌ پێکه‌نینه‌وه‌ ڕوو له‌ مامۆستا کرد و گوتی مامۆستا ئه‌گه‌ر تۆ له‌ ڕێی کوردستان دا شه‌هید بی، ئه‌و خیابانه‌ی شاپووری به‌ نێوی تۆوه‌ ده‌که‌ین. مامۆستاش له‌ وه‌ڵامی قسه‌که‌ی ئه‌وه‌دا، زۆر به‌ ڕووخۆشی فه‌رمووی جا،ڕۆڵه‌ کوڕم بۆ ئه‌وه‌نده‌ که‌م عه‌قڵی، تا بۆخۆم ماوم بۆچی خانویه‌کم بۆ ناکڕن تێ دا بژیم له‌ قون ده‌رکان ببمه‌وه‌، منه‌تباری خاوه‌ن ماڵ نه‌بم؟!
هێمن و هونه‌ر
مامۆستا له‌ باره‌ی هونه‌ره‌وه‌ بڕوای وابوو که‌ هونه‌ری ڕه‌سه‌ن ئه‌و هونه‌ره‌یه‌،که‌ له‌ خزمه‌ت مرۆڤایه‌تی و شارستانییت و پێشکه‌وتن دا بێ. جا هونه‌ر به‌ هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێ. ماۆستا ده‌یفه‌رموو هونه‌رمه‌ند، ته‌نیا ئه‌و جیاوازییه‌ی له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی دی هه‌یه‌ که‌ دایمه‌ ئه‌ینداره‌، ئه‌وینێکی خودایی هه‌ستی ده‌بزوێنێ و هانی ئه‌دا که‌ ئاسه‌واری هونه‌رمه‌ندانه‌ بخولقێنێ. ده‌یکوت ئه‌گه‌ر ئه‌وین نه‌بایه‌ هونه‌رش نه‌ ده‌بوو، هێمن ێک نه‌ ده‌بوو، حه‌سه‌ن زیره‌کێک نه‌ ده‌بوو، ناسر ڕه‌زازی یه‌ک نه‌ ده‌بوو، قاله‌ مه‌ڕه‌ ی ده‌ست و په‌نجه‌ نه‌خشینی به‌ سۆزی بلوێر و شمشاڵ نه‌یده‌توانی هه‌ستی هه‌ستیار بێنێته‌هه‌ژاندن.
بیر و ڕای مامۆستا له‌باری زمان و فولکلۆری کوردییه‌وه
مامۆستا ڕای وا بوو که‌ ئێمه‌ به‌ هۆی زمان و هونه‌ره‌ فولکلۆریه‌که‌مانه‌وه‌ ماوین. ‌چونکه‌ فۆلکلۆر ئاوێنه‌ی ته‌واو نوێنی پێناسه‌ی مێژووی نه‌ نووسراوی نه‌ته‌وایه‌تیمانه‌‌. هونه‌ری فۆلکلۆری پێناسه‌ی فه‌رهه‌نگی گه‌له‌که‌مانه‌. چونکه‌ له‌ دڵی خه‌ڵکه‌وه‌ هه‌ڵقوڵاوه‌، و هه‌ر ئه‌وانیش خزمه‌تی ده‌که‌ن و ناهێڵن بفه‌وتێ و له‌ بیر بچێته‌وه‌. مامۆستا ڕای وا بوو، هه‌ر بۆیه‌ش زمانی شێعر و نووسینی ساده‌ و کوردی یه‌کی ڕه‌وان و پاراو بوو. مامۆستا شاره‌زای به‌یت و باوی زمانی نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی بوو. ئه‌و زمانه‌شی جوان و له‌ جێ خۆی دا به‌ کار ده‌هێنا. که‌ بڕوانینه‌ په‌خشانه‌کانی مامۆستا، بۆمان ده‌رده‌که‌وێ که‌ چۆن ده‌ستێکی باڵای هه‌بوو. چۆن به ‌وردی په‌خشان چیرۆکه‌ کوردییه‌ کانی داڕشتووه‌. ئه‌گه‌ر بڕوانینه‌ پێشه‌کیکه‌ی بۆ ناڵه‌ی جودایی مامۆستا که‌ کاکه‌ حه‌مه‌ی مه‌لا که‌ریم نووسیویه‌تی، باوه‌ڕ ده‌که‌ین که‌ ئه‌م وته‌ی ئێمه‌ش ڕاسته‌ و له‌ جێی خۆی دایه‌. مامۆستا هێمن بێجگه‌ له‌ ئه‌وه‌ی زمانی کوردی باش ده‌زانی، فارسی یه‌کی ته‌واو و ئه‌ده‌بیشی زۆر باش ده‌زانی. جا، دیاره‌ ئه‌گه‌ر که‌سێک کوردی و فارسی و چه‌ن زمانی دیکه‌ش بزانێ، توانایی زیاتری به‌ سه‌ر ئه‌ده‌بییات دا زیاتر ده‌بێ. هیچ که‌س حاشا له‌ وه‌ ناکا، که‌ زمانی نووسینی مامۆستا ڕه‌وان و بێ گرێ وگۆل و ئه‌ده‌بی بوو. هه‌ر وه‌ها، ئه‌گه‌ر که سێک‌ ئاگاداری له‌ سه‌ر فولکلۆری نه‌ته‌وه‌ی خۆی هه‌بێ بێگومان زمانه‌که‌شی باش ده‌بێ و هونه‌ره‌که‌شی له‌ خزمه‌ت گه‌ل و نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی دا ده‌بێ.
ویستی مامۆستا هێمن ئه‌وه‌بوو، که‌ خۆی نووسیویه‌تی.
کیژ و کوڕ بگرن له‌ ده‌وری گۆڕی هێمن ڕه‌شبه‌ڵک
من که‌ شین گێڕی شه‌هیدانم له‌ کوێی شینم ده‌وێ

 



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:هێمن,شێعر کوردی,Time: By: محمد پیش بینی| |


صفحه قبل 1 ... 14 15 16 17 18 ... 20 صفحه بعد

About
زمانی کوردی خۆشترین زمانی سه‌ر زه‌وی.. چۆن بنووسرێ وا ده‌خوێندرێته‌وه‌... شانازی ده‌که‌م که‌ زمانی خۆمم هه‌یه‌...
ئاوێنـــــه :POWERED BY
last post
RSS
فرهنگ کردی به فارسی ھەنبانە بۆرینە Hanbana borina
نه‌شئه‌ی پیری
ئـــــــــــــــاوێـــــــــــنـه‌
عـــه‌رز كـــه‌ر وه‌ لـــه‌یـــلا وه‌ صـــه‌د خـــامـــه‌وه‌
چاوی تۆ قیبلەی عەشق و دڵداری
دابه‌زاندنی ئه‌لقه‌ی ۱ تا 93 چێشتی مجێور
وه‌سیه‌تنامه‌که‌ی شێرکۆ بێکەس
شێرکۆ بێکەس
«کوردستانی از زیباترین کلمات»
جــــــاده‌ چۆڵ و سێبه‌ر بوو
روژین پیش بینی
چاوه‌که‌م ئه‌مڕۆ له‌گوڵشه‌ن، گوڵ به‌ عیشوه‌ خۆی نواند
کولکه زێرینه
کولکه زێرینه
نه‌ورۆز
نەورۆز لە شیعری شاعرانی کورد
هـــــه‌ی شه‌می شــه‌وان
دڵى وام ناوێ
عادەتى ئەم چەرخە وایە، ئەهلى دڵ غەمگین ئەکا
بوکه باغانه
لەسەر ڕووت کازیبەی زولفت وەلابە
و صلى الله على ئەو بەحری نووری عیلم و عیرفانە
Abdulla Pashew
خـــەت و خـــاڵا و زولف و برژۆڵ لــــــەنزیک چـــــــاوی مەستە
لـێ یــان پـرســیــم بـیــری ئــەکــەیـت وەڵامــم نــەدایــەوەو ڕۆشــتـم دواتــر لــە بــەر خــۆمــە
چـاو مــه‌ســتـه‌ ده‌ هــه‌سـتــه‌ بــێــره‌ لام خــونـچـه‌ گـوڵـــم
سازی ئاواره‌
خانمه‌ موزیكژه‌نی كورد تارا جاف
مردن گوليكه هه رده م بونداره بو بون كردني گشت كه س به شداره
شێرکۆ بێکه‌س
خۆزگه‌ باران ده‌يزانی، باڵنده‌ كراسی زياده‌ی بۆ گۆڕين نييە.
هۆنراوەیک لە حەزرەتی وەفایی
وەفایی
شعر پاییز
این کهنه رباط را که عالم نام است
شه‌وگاری ته‌نیایی
کاتێک بینیم گەڵاکان زەردەبن و هەڵدەوەرن ...
چاوه‌که‌م زانیوته‌ بۆچی خه‌و له‌ چاوم ناکه‌وێ
هەمیشە وەک نێرگز خۆت دەربخە
جه‌ژنی سالیادی له دایک بونی رۆژین
دوو چاوم خوێن ئه‌بارێنێ له‌ عه‌شقی ڕوومه‌تی ئاڵت
خونچە دڵ بونم لەحەسرت لێــــــــوی تــۆیە، غونچە دەم..!
ئەلائەی نازەنینی شۆخی شۆخان
زۆر لـه مێـژه لـێڵ بوه چاوی دڵم له م شاره دا
گه‌یشتوم بە هەستی گه‌ڵایه‌ک کە ئه‌زانێ با لە هەر لایه‌که‌وە بێت کۆتاییەکەی هەر که‌وتنه
هەڵبەستی دەروون
Daily Links
Blog Links
Blog Archive
Blog Authors
Other Tools

Copyright © 2012 All Rights Reserved by awenakurd.loxblog.com - Des By : M.Pishbini**ئاوێنـــــه**